Van Marrakech naar Aït-Ben-Haddou in Marokko: ontdek de bijzondere ksar in het Atlasgebergte

Er spreken weinig plekken zo tot de verbeelding als de ksar van Aït-Ben-Haddou in Marokko, in de uitlopers van het Atlasgebergte. Het versterkte dorp ademt de sfeer van eeuwenoude karavaanroutes en de aanblik van de lemen gebouwen tegen de heuvels is adembenemend. Ik reis van Marrakech naar Agdz en Zagora, en overnacht in Aït-Ben-Haddou. Zo heb ik meer tijd om deze bijzondere plek te ontdekken, al kun je de ksar ook aandoen als dagtrip vanuit Marrakech.

Van Marrakech naar de Tizi n’Tichka-pas

Met een huurauto reis ik vanaf Marrakech naar de Tizi n’Tichka-pas, om van hieruit verder te trekken naar Aït-Ben-Haddou, een oude vestingstad aan de voet van het Atlasgebergte in Marokko in de provincie Ouarzazate. De weg kronkelt door de bergen en onderweg heb ik waanzinnige uitzichten. Eeuwen geleden volgden handelaren met kamelen dezelfde route door de smalle bergpas, maar dan in omgekeerde richting. Ze trokken van de Sahara en de Draa-vallei naar Marrakech, beladen met zout, goud en specerijen. In de elfde eeuw werd het versterkte Aït-Ben-Haddou gebouwd. Hier konden de handelaren uitrusten voordat ze hun lange reis voortzetten en de Atlas doorkruisten. Ik stap in de voetsporen van de oude karavanen.

Goed om te weten: wat is het verschil tussen een Kasba en een Ksar? Een Kasba is een versterkte woning voor een gezin of meerdere gezinnen van één familie. Een Ksar is een groep uit leem opgetrokken huizen omgeven door hoge muren, ofwel een klein versterkt dorp. Je leest veel over de kasba van Aït-Ben-Haddou, maar feitelijk is het dus een ksar.

Ksar langs een handelsroute

Qua afstand is het niet eens zo ver, van Marrakech naar Aït-Ben-Haddou. Het is net 180 kilometer, maar de bochtige wegen van de Tizi-n-Tichka bergpas laten je gemiddelde snelheid kelderen. Ik vind het niet erg, want de bergpas door het Atlasgebergte staat garant voor waanzinnige uitzichten. Mijn hoofd zit dus al vol indrukken, maar wanneer ik Aït-Ben-Haddou nader ben ik toch even stil. Wat een waanzinnige plek.

→ Handig: huur een auto in Marokko via SunnyCars*

Vanaf een uitzichtpunt net buiten het dorp, kijk ik uit over Aït-Ben-Haddou. Het is slechts een van de vele versterkte ksour (enkelvoud: ksar) langs deze handelsroute, maar wel de meest indrukwekkende. De ksar is in de afgelopen eeuwen volledig opgetrokken uit een mengsel van aarde, klei, zand, stro en water, samengeperst tot stevige muren. Een onneembaar fort, al valt het lemen bouwwerk bijna weg tegen de bergen erachter.

De meeste gebouwen die vandaag de dag nog overeind staan, dateren uit de zeventiende eeuw, toen Aït-Ben-Haddou floreerde. Het maakt dat ik het gevoel heb terug in de tijd te zijn gegaan. Hoewel het dorp er misschien kwetsbaar uitziet, was Aït-Ben-Haddou destijds behoorlijk slim ontworpen. Als handelsstad moest het zich goed kunnen verdedigen. De buitenmuren van klei en leem vormden de eerste verdedigingslinie. Daarachter lag een doolhof van dicht op elkaar gebouwde huizen en smalle steegjes die onverwacht overgingen in steile trappen, bedoeld om vijanden te desoriënteren. En helemaal bovenaan stond een bouwwerk als een fort, waar bewoners zich als laatste redmiddel konden terugtrekken.

De smalle straten van Aït-Ben-Haddou

Vandaag beklim ik dezelfde trappen tussen de aarden huizen. Nog steeds is Aït-Ben-Haddou een bruisende handelsplaats, al zijn het nu vooral souvenirs die de kraampjes vullen. Sieraden, tapijten en aardewerk. Lokale bewoners verdienen hun brood door kleine winkeltjes op te zetten tussen de lemen muren van de ksar, waardoor de eeuwenoude handelsgeest levend blijft. Waarschijnlijk is het wel een stuk drukker dan in voorgaande eeuwen. Groepen toeristen lopen puffend en steunend de vele trappen omhoog. Kleine jongens zitten op lage muurtjes en bedelen om geld, het is te merken dat het een toeristische bestemming is.

Ook ik blijf klimmen, op weg naar het hoogste deel van de ksar. Hier vond je ooit de versterkte graanschuur, die helemaal ommuurd was. Helaas is dit gebouw ingestort tijdens de aardbeving in 2023, maar de ruïne torent nog steeds boven de ksar uit . Zo nu en dan sta ik vertwijfeld stil. Moet ik nu links of rechts af slaan? Desoriënterend is het labyrint van smalle steegjes wel.

Uiteindelijk kom ik boven en een panoramisch uitzicht over de vallei en de droge rivierbedding van de Ounila-rivier vouwt zich voor me uit. Met, tegen de ksar aan, een Griekse tempel? Ik wrijf even door mijn ogen, maar het is toch echt zo. Ernaast een megalomaan paard. Voor de opnames van Hollywoodfilm The Odyssey, weet iemand die naast me staat te vertellen. Het is niet de eerste keer dat Aït-Ben-Haddou decor is voor een Hollywoodfilm, het is een geliefde filmlocatie voor Hollywood-producties als Gladiator, Lawrence of Arabia, The Mummy en Game of Thrones. Wat een bijzondere plek.

Een betoverende zonsondergang

Iets later, wanneer ik weer ben afgedaald, zie ik vanaf het terras van mijn riad, op steenworp afstand van Aït-Ben-Haddou, hoe de ondergaande zon een warme gloed werpt over het dorp. De rode en oranje tinten geven het geheel een sprookjesachtige uitstraling – een moment om nooit te vergeten.

Reis jij ook naar het Atlasgebergte? Dan raad ik je aan om een nachtje in Aït-Ben-Haddou te blijven om deze plek te verkennen zonder de drukte, en te genieten van de sfeervolle zonsondergang. Maar ook als je weinig tijd hebt en deze plek maar een paar uur kunt bezoeken tijdens een dagtrip, is Aït-Ben-Hddou nog steeds een ongelooflijke plek om te verkennen.

Goed om te weten over Aït-Ben-Haddou

Waar ligt Aït-Ben-Haddou?

Aït-Ben-Haddou ligt ongeveer 100 kilometer ten zuidoosten van Marrakech aan de voet van het Atlasgebergte in Marokko, in de provincie Ouarzazate. Het oude vestingstadje en is te bereiken via de N9 en via de kronkelige wegen van de Tizi n’Tichka-pas in het Atlasgebergte. Als je een auto huurt en van plan bent om deze rit zelf te maken, ga er dan vanuit dat het je zo’n drie tot vier uur kost om van Marrakech naar Aït-Ben-Haddou te reizen. Aït-Ben-Haddou ligt op de route naar Ouarzazate, dat op slechts 25 kilometer van de oude site ligt.

Dagtrip van Marrakech naar Aït-Ben-Haddou

Heb je weinig tijd en maak je een dagtrip naar Aït-Ben-Haddou en Ouarzazate, dan voert de trip je over de spectaculaire Tizi n’Tichka-pas. Houd er rekening mee dat je veel tijd op de weg doorbrengt, en relatief weinig tijd hebt om de ksar te ontdekken.

Je kunt er ook voor kiezen om in het dorp te overnachten en hier met een huurauto naartoe te rijden. Een auto kun je het beste huren via Sunny Cars*, waarbij je standaard all inclusive bent verzekerd. Zo komen er geen onverwachte kosten bij en weet je dat er geen gedoe is als je schade rijdt. Het grote voordeel van overnachten in Aït-Ben-Haddou? In de ochtend en in de late middag is het heerlijk rustig in de ksar en heb je Aït-Ben-Haddou bijna helemaal voor jezelf. 

Waar overnachten in Aït-Ben-Haddou

Er zijn veel door een familie gerunde pensions. Zo ligt op een steenworp afstand van de poorten van het versterkte dorp het hotel Dar Mouna La Source*. Net als de ksar, is dit gebouw opgetrokken uit leem. De kamers zijn traditioneel ingericht met prachtig Marokkaans meubilair. Vanaf het terras heb je uitzicht over de ksar, en bij het hotel ligt een verfrissend zwembad waar je je tijdens de warmste momenten van de dag kunt terugtrekken. En ’s ochtends? Dan kun je vanaf het terras voor je kamer zien hoe de eerste zonnestralen van de dag Aït-Ben-Haddou een diep oranjerode kleur geven. Ook kun je hier gratis en veilig je auto parkeren.

Aït-Ben-Haddou is UNESCO Werelderfgoed

De ksar is een prachtig voorbeeld van traditionele Marokkaanse architectuur, en zó bijzonder dat het sinds 1987 op de UNESCO-werelderfgoedlijst staat. Het is een goed voorbeeld van een traditionele leefomgeving in het Pre-Sahara gebied ten zuiden van het Atlasgebergte. De huizen staan dicht op elkaar binnen de verdedigingsmuren, die worden versterkt door hoektorens. Sommige huizen zijn bescheiden, anderen lijken op kleine stedelijke kastelen met hoge hoektorens en de bovenste delen versierd met motieven in baksteen.

Hoeveel kost het om Aït-Ben-Haddou te bezoeken?

De ksar van Aït-Ben-Haddou wordt nog door een handjevol families bewoond. Het heeft geen officiële openingstijden. Om de oude ksar te bezoeken moet je de rivier oversteken. Dit kan het beste via de brug, dan kom je meteen in de ksar uit. Je kunt de bijna geheel drooggevallen rivier ook oversteken over een pad van grote keien, dan kom je de ksar binnen via een van poorten die eigendom zijn van families die nog in de ksar wonen. Hoewel er geen officiële toegangsprijs is, kan er hier om een ​​kleine donatie worden gevraagd. Het gaat vaak om 20 tot 50 dirham, en dit wordt gebruikt voor het onderhoud van de gebouwen. Vooral na de aardbeving in 2023 kunnen de inwoners deze financiële steun goed gebruiken.

Wat is de beste tijd om Aït-Ben-Haddou te bezoeken

De beste reistijd voor Marokko is tijdens de koelere maanden oktober tot april, wanneer de temperaturen comfortabeler zijn. Vooral in juli en augustus kan het ontzettend warm zijn, en dit is ook een van de drukste periodes in Aït-Ben-Haddou. Als je de voorkeur geeft aan minder drukte en mildere temperaturen, bezoek het dorp dan tijdens het tussenseizoen van maart tot mei of van september tot november. Je hebt dan warme dagen om de labyrint-achtige steegjes te verkennen, zonder de intense zomerhitte.

Goed om te weten: Dit artikel bevat affiliate links. Wanneer je een product koopt of boeking maakt via een van deze links, ontvangt Cultuur op Reis een kleine commissie zónder extra kosten voor jou.