Wandelroute ENCI groeve Maastricht: wandelen langs industrieel erfgoed

Een wandelroute langs industrieel erfgoed? Die vind je in het uiterste zuiden van het land. Hier, op de Sint-Pietersberg bij Maastricht, maak je een wandeling dwars door de ENCI-groeve. Langs mergelwanden, dwars door de natuur die terrein terugwint, en met zicht op de imposante fabriekspanden.

De afgelopen honderd jaar groef de Eerste Nederlandse Cement Industrie (ENCI) een groot deel van de Sint-Pietersberg af voor mergelwinning. Nu de fabriek gesloten is, is de rust teruggekeerd in de groeve en rondom de fabrieksgebouwen. Je kunt er ook een kijkje nemen. Een wandelroute voert namelijk dwars door de groeve, met zicht op de voormalige fabriekspanden. En dat maakt de wandeling des te bijzonder.

Startpunt in Maastricht

Ik begin mijn wandeling bij mijn hotel in de wijk Wyck (een aanrader, trouwens!)*, vlak bij station Maastricht. De stad slaapt nog als ik de iconische Sint-Servaasbrug oversteek. Aan de overkant wandel ik het Stokstraatkwartier in – ooit een arme volkswijk, nu vol exclusieve winkels en statige gevels die verhalen fluisteren uit het verleden.

Ik neem een kijkje bij Hotel Derlon aan het Onze Lieve Vrouweplein. In het souterrain van dit hotel zijn indrukwekkende Romeinse opgravingen (gratis!) te zien. Via het schilderachtige Jekerkwartier laat ik de stad achter me. De smalle straatjes, het ruisen van het riviertje de Jeker en de geur van bloemen onderweg maken dat de overgang van stad naar natuur haast ongemerkt gaat.

Op naar de Sint-Pietersberg

Langzaam klim ik hoger. Voor mij ontvouwt zich een verrassend groen landschap. Links liggen wijngaarden op de hellingen, rechts het Jekerdal. Hier vergeet je bijna dat de binnenstad slechts een paar kilometer achter je ligt.

Op de top staat Fort Sint Pieter, gebouwd in 1702 om Maastricht te verdedigen tegen de Fransen. Maar ik houd mijn blik vooral gericht op wat nog komen gaat: de ENCI-groeve.

Eerste blik in de groeve

Na een laatste zigzagklim opent het landschap zich. Plots ligt de groeve voor me, immens en ruig. De zon weerkaatst op de wanden van mergel en maakt het uitzicht nog indrukwekkender. Ooit lag hier een ondiepe Krijtzee, miljoenen jaren geleden. De resten van vissen, zee-egels en zelfs mosasaurussen zijn nog altijd terug te vinden in de rotslagen.

Een smal pad voert me dieper de groeve in. Het voelt bijna buitenaards: felblauwe waterplassen, steile mergelwanden en her en der de industriële restanten van de cementfabriek – silo’s, transportbanden en het cementmolengebouw.

Koffie met uitzicht

Halverwege de route kan ik de verleiding niet weerstaan. Bij een kleine koffiebar bestel ik een cappuccino. Terwijl bloemen zachtjes wiegen in de wind, kijk ik uit over de groeve. Het is moeilijk voor te stellen dat hier ooit zware machines bulderden. Nu klinkt alleen het gefluit van vogels.

De klim naar de skywalk

Dan begint het echte werk: 215 treden omhoog. Stap voor stap klim ik langs de wand, tot ik het uitkijkplatform bereik. De skywalk steekt als een reusachtige arm uit boven de groeve. Vanaf hier zie ik het hele gebied: de fabriekspanden, de azuurblauwe waterplassen, de gelaagde rotswanden die miljoenen jaren geschiedenis blootleggen. De silo’s, het cementmolengebouw, de Grondstoffenhal met transportbanden en een kraan herinneren aan het industriële verleden, maar ik zie hoe de natuur langzaam het gebied weer overneemt. Het is ook het officiële eindpunt van het Pieterpad – een toepasselijk slotstuk.

Toekomst voor het erfgoed

Extra bijzonder is dat de fabriekspanden inmiddels zijn aangewezen als erfgoed: 5 rijksmonumenten en 18 gemeentelijke monumenten. De komende jaren krijgen ze een nieuwe bestemming, voor cultuur, horeca en misschien zelfs woningen. Zo blijft het erfgoed behouden en krijgt het een nieuwe functie. Dan kun je ook de voormalige fabriekspanden bezoeken. Voorlopig moet ik ze van buitenaf bewonderen, maar ik kan niet wachten om hier ooit een concert of expositie bij te wonen.

Terug naar Maastricht

Ik wandel verder door het Jekerdal, langs Buitengoed Slavante – een idyllisch plekje voor een pauze met uitzicht over de Maas en de wijngaarden. Uiteindelijk kom ik weer terug in Maastricht, waar een zonnig terras op me wacht.

Mijn hoofd zit vol indrukken: de geschiedenis van miljoenen jaren oud gesteente, de industriële erfenis van de ENCI en de onverwachte rust van de natuur die langzaam terrein wint. Deze wandeling over de Sint-Pietersberg en door de ENCI-groeve is een bijzondere mix van stad, natuur en erfgoed – en een absolute aanrader voor iedereen die Zuid-Limburg op z’n mooist wil ontdekken.

Praktisch: wandelen door de ENCI-groeve

In natuurgebied Sint-Pietersberg en de ENCI-groeve zijn verschillende uitgezette routes te volgen:

• Groene route – 4,4 km
• Gele route – 7,5 km
• Rode route – 10,3 km

• Tip: veel wandelaars lopen de route met de klok mee, maar ik vond het juist prettiger om de trap in de groeve te beklimmen in plaats van af te dalen – een stuk vriendelijker voor je knieën.
• Extra belevenis: Natuurmonumenten organiseert regelmatig excursies met een boswachter. Dan mag je op plekken komen die normaal gesloten zijn, zoals de afgesloten mergelgangen of de waterplassen.
• Startpunten: bij Station Maastricht (als je de stad in je route wilt meenemen) of bij de parkeerplaats van Fort Sint Pieter (als je direct de natuur in wilt).
• In dit uitgebreide wandelverslag over de ENCI-groeve vind je het hele verhaal met meer details van de wandelroute en de mooiste uitzichtpunten onderweg.

Tips voor Maastricht

Maastricht zit vol verrassingen – deze plekken wil je niet missen.

• The Dutch: The Dutch Maastricht is een eigenzinnig designhotel in een statig herenhuis in de wijk Wyck. Andere aanraders zijn Kaboom Hotel, Hotel Au Quartier en W Y C K – E N D boutique hotel. Op een budget? Kijk dan eens naar de kamers van StayOkay*. Liever wat buiten de stad? Overnacht dan in een tiny house in het Belgisch-Limburgse groen.
• Avant Garden – Een echte hidden gem in Maastricht, waar je 100& plantaardig eet. Een heerlijke vegan pasta met truffel-roomsaus, een avocado burger of zelfs een plantaardige versie van het beroemde Maastrichtse zoervleisj. Ook voor cocktails ben je hier aan het juiste adres. Tip: de Pornstar Martini met passievrucht is verrukkelijk.
• Bistro Croquant – De naam zegt het al: hier eet je alles krokant. De kleine gerechtjes zijn ideaal om te delen óf gewoon lekker veel van te bestellen. Mijn favorieten? De huisgemaakte bloemkool-truffelbitterballen en de romige risotto met geroosterde groenten, gepofte tomaat en parmezaan. 
• Mr. Smith – Een geheime cocktailbar in de Maastrichtse Rechtstraat. Je moet ‘m wel weten te vinden: ter hoogte van huisnummer 55 zit een verborgen ingang. Druk op de bel met ‘Press for drinks’ – en als je geluk hebt, mag je binnen.
• Thiessen Wijnkoopers – Na al dat wandelen door het wijnlandschap krijg je vanzelf dorst. Thiessen is een eeuwenoude wijnhandel in hartje Maastricht waar je wijnproeverijen kunt boeken in de indrukwekkende wijnkelders of zelfs in de stadswijngaard. Vergeet vooral niet een paar flessen mee naar huis te nemen.

Goed om te weten: Dit artikel bevat affiliate links. Wanneer je een product koopt of boeking maakt via een van deze links, ontvangt Cultuur op Reis een kleine commissie zónder extra kosten voor jou.